Wyświetlono 1 393 razy

Realizując funkcję kronikarskiego odnotowywania i przypominania ważnych zdarzeń dotyczących Lubonia, prowadzimy rubrykę „Kalendarium lubońskie”. Przedstawiamy fakty, które miały miejsce w konkretnych miesiącach 5, 10, 15… lat temu.

 

150 lat temu

– 24 stycznia 1865 r. na żądanie władz niemieckich ks. arcybiskup Leon Przyłuski wydał dekret wprowadzający dla katolików niemieckich z Dębca, Lubonia i Lasku kazanie niemieckie w każdą czwartą niedzielę miesiąca.   (3, s. 53)

 

110 lat temu

– 13 stycznia 1905 r. otwarto szkołę parytetyczną (dwuwyznaniową) w Luboniu (stary budynek SP 3 przy ul. Armii Poznań)   (13, s. 213)

 

95 lat temu

– 8 stycznia 1920 r. do szkoły wirowskiej przy ul. Łęczyckiej, w której uczyły się dzieci z terenu dzisiejszego Lubonia, przybył pierwszy polski nauczyciel – Jan Warszawski ze Strykowa pod Stęszewem.   (13, s. 64)

 

80 lat temu

– 9 stycznia 1935 r. starosta powiatowy zatwierdził Stanisława Skrzypczaka jako sołtysa wsi Luboń.   (13, s. 218)

 

75 lat temu

– 25 stycznia 1940 r. wezwano proboszcza parafii pw. św. Jana Bosko (drugi po ks. S. Streichu) Ludwika Bierzelewskiego do siedziby gestapo w Poznaniu, aresztowano i wywieziono najpierw do Chludowa, a następnie do Dachau.   (3, s. 158; 11, s. 81)

 

70 lat temu

– Do 3 stycznia 1945 r. (do rozwiązania) Kazimierz Grenda (przedwojenny nauczyciel i kierownik SP 3) był szefem „Pasieki” – Kwatery Głównej Szarych Szeregów (od 23.08.1944).   (13, s. 252)

 

– 9 stycznia 1945 r. na cmentarzu parafialnym w Żabikowie zastrzelono i pochowano 18 żołnierzy AK.   (11, s. 92)

 

– 12 stycznia 1945 r. na cmentarzu w Żabikowie zastrzelono i pochowano 12 żołnierzy.   (11, s. 92)

 

– Do 13 stycznia 1945 r. (od października 1944 r.) w budynku III szkoły w Lasku przy ul. Sobieskiego koszarowało wojsko niemieckie.   (13, s. 106)

 

– 17 stycznia 1945 r. na terenie strzelnicy przy obozie niemieckim w Żabikowie zastrzelono 10 żołnierzy AK. Ich zwłoki 20 stycznia spalono.   (11, s. 92)

 

– 18 stycznia 1945 r. Niemcy zaczęli w popłochu uciekać z Żabikowa. Do godz. 24 20 stycznia niemiecka ludność cywilna opuściła Żabikowo.   (13, s. 178)

 

– 18 stycznia 1945 r. funkcję tymczasowego kierownika Zakładów Chemicznych (nieczynnych podczas wojny) objął inż. Antoni Swiniarski, (dotąd kierownik Fabryki Kwasu Siarkowego i Kleju). Przystąpił do odbudowy zakładu ze zniszczeń.   (6, s. 51, 89)

 

– 19 stycznia 1945 r. o godz. 20 rozpoczęła się likwidacja niemieckiego obozu żabikowskiego.   (11, s. 92)

 

– 20 stycznia 1945 r. Niemcy zastrzelili na terenie strzelnicy przy obozie w Żabikowie 10 żołnierzy AK i spalili ich zwłoki w obrębie „abgangszelle”.   (11, s. 92)

 

– 20 stycznia 1945 r., Niemcy wyprowadzili ok. 400-450 więźniów z sektora politycznego na dworzec kolejowy w Luboniu, gdzie władowano ich do trzech wagonów towarowych skierowanych do obozu w Oranienburgu-Sachsenhausen. Po drodze zastrzelono dwóch.   (3, s. 163, 164)

 

– Od 20 – 27stycznia 1945 r. w Luboniu i w okolicach trwały walki uliczne.   (3, s. 162)

 

– 20 stycznia 1945 r. Niemcy uciekli z obozu w Żabikowie i spalili ok. 80 ludzi oraz obóz w celu zatarcia śladów.   („WL” 01-2003, s. 22)

 

– 20 stycznia 1945 r. niemieccy kolejarze zginęli w Łęczycy w pociągu ewakuacyjnym jadącym z Poznania w kierunku Wrocławia.   („WL” 02-2004, s. 22)

 

– 22 stycznia 1945 r. wagony z więźniami z likwidowanego obozu żabikowskiego dotarły do obozu koncentracyjnego w Oranienburg-Sachsenhausen. Wyniesiono z nich ciała 37 zmarłych więźniów.   (11, s. 93)

 

– 22 stycznia grupa esesmanów zamordowała na cmentarzu żabikowskim 33 więźniów konwojowanych z Makowa Mazowieckiego do Sztutowa (w styczniu na cmentarzu żabikowskim Niemcy zamordowali 63 Polaków).   (3, s. 164; 11, s. 92)

 

– 22 stycznia 1945 r. zza Warty padło kilka pocisków artyleryjskich, zabijając przy ul. Sobieskiego 1 dwie osoby oraz jedną przy ul. Jagiełły 12a. Uszkodzono też kilka domów i wieżę kościoła pw. św. Jana Bosko.   (11, s. 99)

 

– 22 stycznia 1945 r. Armia Czerwona weszła do Zakładów Chemicznych, co zapobiegło spaleniu fabryki przez Niemców.   (6, s. 51; 13, s. 354)

 

– Stan przygotowań do obrony na 22 stycznia 1945 r.: na linii c wykopano między Wartą a linią kolejową Luboń-Mosina dwa ciągi rowów. W Luboniu i Żabikowie przygotowano na rozstajach lub łukach głównych ulic (np. Żabikowskiej naprzeciw krzyża, Armii Poznań – pod Dębcem) stanowiska dla karabinów maszynowych mogących strzelać wzdłuż tych ulic.   (3, s. 162)

 

– W nocy z 22 na 23 stycznia 1945 r. oddziały Armii Czerwonej przekroczyły Wartę w Kątniku.   (11, s. 99)

 

– 23 stycznia 1945 r. pododdziały fizylierów 20. Brygady Zmechanizowanej Gwardii zajęły północną część Puszczykowa i Wir oraz zepchnęły osłony przeciwnika z przedpola Lubonia i Żabikowa.   (3, s. 166)

 

– 24 stycznia 1945 r. do Czapur dotarły oddziały 1. Brygady Pancernej Gwardii oraz 21. Brygady Zmechanizowanej, ich pododdziały piechoty wzmocniły kordon oskrzydlenia Poznania, podejmując bój o Luboń i wypierając ze znacznej części przeciwnika.   (3, s. 167)

 

– 24 stycznia 1945 r. trwały walki o Lasek.   („WL” 01-1994, s. 6)

 

– 24 stycznia 1945 r. w godzinach popołudniowych oddziały Armii Czerwonej zajęły część Żabikowa aż do ul. Pułaskiego. Jednak w nocy na 25 stycznia nastąpił zdecydowany atak niemiecki przy użyciu czołgu i oddziały radzieckie wycofały się.   (11, s. 99)

 

– 25 stycznia 1945 r. toczyły się walki z oddziałem niemieckim ulokowanym w zakładach przy ul. Powstańców Wlkp. wspieranym przez czołg.   (11, s. 99)

 

– 25 stycznia 1945 r. w godzinach popołudniowych Rosjanie rozpoczęli lokalne natarcie wzdłuż ul. Sobieskiego i Żabikowskiej z udziałem czołgu. Po zdobyciu SP 2 wywiązała się bitwa o gospodarstwo Andrzeja Mizerki. Zginęło kilku żołnierzy radzieckich, niemieckich i Polaków.   (13, s. 178-179)

 

– 25 stycznia 1945 r. Niemcy obsadzili umocnione punkty w drożdżowni, na dworcu kolejowym, w SP 3, kościele św. Jana Bosko, w domach wzdłuż ul. Pułaskiego, w gospodarstwie Mizerki, SP 2, cegielni Fechnera i dalej w cegielniach w Kotowie i Świerczewie.   (3, s. 168)

 

– W nocy z 25 na 26 stycznia oddziały radzieckie zostały wzmocnione i rano dwa pułki piechoty wsparte artylerią i czołgami zaczęły ponownie zajmować w gwałtownym ataku całe Żabikowo, wyzwalając je od Niemców.   (11, s. 99)

 

– 26 stycznia 1945 r. trzy pułki 27. Dywizji Piechoty Gwardii rozwinęły się w jednym rzucie na południe od Rudnicza, Fabianowa i Żabikowa, a dwa pułki piechoty 74. Dywizji na południowym skraju obsadzonego przez Niemców Lubonia.   (3, s. 169)

 

– 26 stycznia 1945 r. szkoła w Luboniu (SP 3) została w toku walk ostrzelana przez artylerię radziecką.   (13, s. 234,236)

 

– Do wieczora 26 stycznia 1945 r. wojska niemieckie zostały przepędzone z Lubonia na teren Dębca.   (13, s. 179)

 

– W styczniu 1945 r. wokół kościoła św. Jana Bosko toczyły się walki żołnierzy radzieckich z Niemcami. Ustępujące wojska niemieckie podpaliły kościół. Spłonął, zostały tylko mury.   („WL” 04-2004, „Wademekum lubońskie” cz. 3, s. 11; 11, s. 81)

 

– Pod koniec stycznia 1945 r. mieszkańcy domów folwarcznych (folwark Cieszkowskiego), w których nie było piwnic, przeszli do folwarku i ukryli się w schronie pod oborą.   (11, s. 190)

 

– 28 stycznia 1945 r. był pierwszym dniem wolności dla parafii św. Trójcy. Śmierć poniosło 26 osób cywilnych, doliczyć trzeba także Andrzeja Pietscha, Wacława Raitera i Mariana Rogala z Żabikowa.   (3, s. 174)

 

– 29 stycznia 1945 r. NKWD-ziści (przedstawiciele Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR) omawiali kwestię urządzenia siedziby Polskiej Partii Robotniczej przy ul. Okrzei. Zamordowali Pawłowskiego, pracownika kolei w Luboniu za odmowę wypicia z nimi wódki i pochwałę Polski przedwojennej. Tworzono Milicję Obywatelską z siedzibą przy ul. Okrzei.   (17, s. 79)

 

– W styczniu 1945 r. w toku walk o Żabikowo i Luboń poważnemu zniszczeniu przez pociski artylerii czołgowej uległy budynki szkół nr 1, 2 i 3. Mienie rozgrabiono.   (13, s. 38)

 

45 lat temu

– 27 stycznia 1970 r. zmarł w Luboniu prof. Adam Kuryłło – skrzypek, wirtuoz, publicysta, propagator muzyki polskiej w kraju i za granicą.   („WL” 10-2003, s. 20)

 

35 lat temu

– 26 stycznia 1980 r. z okazji 35. rocznicy wyzwolenia miasta otwarto w Zakładach Ziemniaczanych Izbę Pamięci Czerwonego Lubonia.   (8)

 

25 lat temu

W styczniu 1990 r., dzięki darowiźnie rodziny Mizerków, powiększono cmentarz parafii pw. św. Barbary.   („WL” 04-2004, „Wademekum lubońskie” cz. 3, s. 10)

 

20 lat temu

– 19 stycznia 1995 r. tytuł „Człowiek Roku ‘94” otrzymali w Luboniu: ks. Józef Przekop (spoza Lubonia – zajmujący się lubońską wspólnotą AA i dziećmi z Ośrodka Kultury), Zbigniew Popow (lekarz, lubonianin zajmujący się problemami potrzebujących z Lubonia i województwa), Tadeusz Tomaszewski (poseł, organizator wypoczynku dla 1500 dzieci, w tym z Lubonia), Janusz Kowalkiewicz (lubonianin, działacz sportowy, przyjaciel młodzieży; wyróżnienie pośmiertne), Robert Kamiński (dziennikarz, autor akcji społecznych, m.in. „Wakacje za grosz” dla dzieci z Lubonia), Antoni Przybylski (lubonianin, harcerz i społecznik, prezes Towarzystwa Miłośników Miasta Lubonia).   („WL” 02-1995, s. 10)

 

– 31 stycznia 1995 r. poświęcono rzeźbę św. Jana Bosko (wykonaną przez lubonianina Krzysztofa Tomczaka) ustawioną na przykościelnym cmentarzu.   („WL” 03-1995, s. 3)

 

15 lat temu

– 7 stycznia 2010 r. odbyło się pierwsze posiedzenie pierwszej w Luboniu Młodzieżowej Rady Miasta, wybranej 6.12.2009 r. Przewodniczącą została Joanna Humerczyk.   („WL” 01-2010, s. 17)

 

– 15 stycznia 2000 r. ruszyła Lubońska Piłkarska Liga Halowa.   („WL” 02-2000, s. 24)

 

– 28 stycznia 2000 r. w Bibliotece Miejskiej gościł znany polski aktor Gustaw Holoubek.   („WL” 02-2000, s. 18)

 

– W styczniu 2010 r. odrestaurowano pierwszą – frontową – ścianę słodowni (zabytkowy budynek b. Zakładów Ziemniaczanych).   („WL” 02-2010, s. 6)

 

– W styczniu 2010 r. wprowadzono monitoring placu Edmunda Bojanowskiego.   („WL” 02-2010, s. 7)

 

[źródła: 1 – „Architektura przemysłowa XX wieku. Luboń k. Poznania” Grażyna Balińska, Wrocław 2000; 3 – „Luboń i okolice. Dzieje osadnictwa i dziewięciu parafii” Stanisław Malepszak, Luboń 2002 i 2005; 4 – „Wykopaliska archeologiczne w Luboniu”, Stanisław Malepszak, Błażej Stanisławski, Luboń 1998; 5 – „50 lat Lubońskiego Klubu Sportowego 1943 – 1993”, Stanisław Malepszak, Luboń 1993; 6 – „Zakłady Chemiczne Luboń SA 1914-1999. Tradycja i współczesność”, Andrzej Zarzycki, Luboń 1999; 8 – Biblioteka Miejska – „Kalendarium Lubonia” (www.biblub.com); 10 – uchwały Rady Miasta Luboń; 11 – „Żabikowo. Dzieje wsi i fundacji Augusta Cieszkowskiego” Stanisław Malepszak, Luboń 1999; 13 –„200 lat oświaty w Luboniu” Stanisław Malepszak i Piotr P. Ruszkowski, Luboń 2008; 15 – Kronika Komisariatu MO w Luboniu (1974-1990); 16 – „Lubonianie w Powstaniu Wielkopolskim”, Luboń 2009; 17 – „Rocznik Historyczny Lubonia” – tom 1, Luboń 2011; 18 – „Rocznik Historyczny Lubonia” – tom 2, Luboń 2012; 25 – „Bambrzy”, Maria Paradowska, Poznań 1998]; 30 – BZCz (Biblioteka Zawartości Czasopism)

 

Mieszkańców, organizacje oraz instytucje prosimy o uzupełnianie naszego kalendarium i przesyłanie informacji: telefonicznie, listownie, pocztą elektroniczną lub osobiście.

oprac. HS

historia kalendarium rocznica