• A nie daj czasowi nigdy darmo upłynąć; widzisz, żeć to szkodliwa utrata,
  kto czas marnie traci, bo się już ten wrócić nigdy nie może,
  a co godzinka na zegarze uderzy, to już czas przeminął, a co dalej, to do kresu bieżemy.
  A tak albo czytaj, albo się wżdy czego ucz, albo się czemu przypatruj,
  a rozeznawaj sobie, upatrując nadobnie, co lepsze, a co gorsze.

  Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego

Prezentowany w ramach XVI Spotkania z Arcydziełem stary druk Źwierciadło albo Kstałt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawam jako we źwierciadle przypatrzyć to wydane w Krakowie w latach 1567-1568 r. ostatnie dzieło Mikołaja Reja (1505-1569), swoisty traktat podsumowujący poglądy renesansowego pisarza na człowieka i świat.

Pierwsza część Źwierciadła, zatytułowana Żywot człowieka poczciwego, wyraża poglądy autora na życie gospodarskie, dworskie i publiczne zaczerpnięte w dużej mierze z własnego doświadczenia. Rej rysuje w nim wzorcowy wizerunek szlachcica, w różnych fazach jego życia, z odpowiednim zbiorem wskazań i napomnień.

Książka ukazała się nakładem znanej krakowskiej oficyny Macieja Wirzbięty – jego drukarnia odgrywała doniosłą rolę w życiu Krakowa drugiej połowy XVI w., tłocząc przede wszystkim dzieła protestanckie, poważną literaturę naukową i polemiczną związaną z ruchem reformacyjnym. Macieja Wirzbiętę (1523-1605) nazywano „drukarzem Reja”, ponieważ wydał on większość utworów tego poety, w tym Postyllę, Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego, Żwierzyniec i Źwierciadło.

Jak pisał Ignacy Chrzanowski: Nie szczędził Wirzbięta kosztów na obleczenie Źwierciadła w piękną szatę: przyozdobił je nie tylko portretem autora, ale całym szeregiem pięknych ilustracji; wyposażył je i w format wielki
i w czcionki okazałe i w brzegi szerokie i w odstępny pomiędzy wierszami znaczne; ani jedno z wcześniejszych dzieł Reja nie poszło w świat w tak „dziwnym”, w tak „wymyślnym” stroju, za który zapewne „mieszek” nie tylko Wirzbięty, ale i samego autora, „respondował”.