Wyświetlono 2 861 razy

Chodzimy po nich, podziwiamy ich kształty i teksturę, czasem narzekamy na śliską nawierzchnię albo dużą powierzchnię, którą przyszło nam zamiatać i myć. Raz ułożone ceramiczne płytki podłogowe obserwujemy tylko z jednej strony. Często nie zastanawiamy się po czym tak naprawdę chodzimy. Jeśli tylko producent umieścił na odwrocie jakieś symbole identyfikacyjne, to może czasem okazać się, że mamy pod nogami coś wartościowego – niekoniecznie pod względem materialnym ale edukacyjnym.

 

W 2012 r. zabytkowy kościół św. Barbary przeszedł gruntowny remont. M.in. stare płytki podłogowe zostały zerwane. Na odwrocie można zobaczyć wytłoczone przez producenta wzory i napisy, a na niektórych pieczątki przedstawiające partię produkcyjną. Najtrudniej było ustalić pochodzenie płyt oznakowanych wyłącznie dwoma literami. Po dłuższej analizie napisów można było przeprowadzić korespondencję z kilkoma niemieckimi przedsiębiorstwami i instytucjami. Ostatecznie ustalono, że było tylko dwóch producentów: przedsiębiorstwo (o zmiennej nazwie) we Friedland (Meklemburgia, Niemcy, 270km od Lubonia) oraz „Villeroy&Boch” w Mettlach (Saara, Niemcy, 790km od Lubonia).

 

Płyty wyprodukowane we Friedland charakteryzują się szerokością 16 cm (kształt: kwadrat, prostokąt, sześciokąt, połowa sześciokąta) a płyty „Villeroy&Boch” – szerokością 15 cm (kształt: kwadrat). Aby uzyskać wzajemne dopasowanie płyt sześciokątnych i prostokątnych, nie docinano płyt podczas montażu, ponieważ posiadano gotowe połówki sześciokątów od producenta.

Na podstawie ogólnodostępnych informacji historycznych oraz udostępnionych indywidualnie (Urząd Miasta Friedland oraz firma „Villeroy&Boch”) został utworzony rys historyczny: szczegółowo – od początków przedsiębiorstwa do I Wojny Światowej (wykorzystanie płytek w budowanym kościele ewangelickim w Żabikowie 1908-12 r.) oraz ogólnie – od okresu wojennego aż do dnia dzisiejszego. Daty oraz nazwy (z różnych źródeł) nie zawsze były spójne – zostały ujednolicone.

 

Co oznaczają umieszczone na 100 letnich płytkach napisy: H.L., CP, Caesar Platte, Friedland-Me, V&B, Mettlach ? Kiedy powstały, czym zasłynęły, jak się zmieniały i rozwijały oraz czy nadal istnieją firmy, które wyprodukowały te płytki? Można się tego dowiedzieć przeglądając rys historyczny.

 

Z okazji 50 rocznicy konsekracji kościoła św. Barbary (27 czerwca 2013r.) część sześciokątnych płytek została oczyszczona i opatrzona pamiątkowymi napisami oraz sylwetką kościoła. Można jeszcze nabyć takie płytki, jednocześnie wspierając finansowo bieżące prace remontowe i konserwatorskie.

Dziękuję Urzędowi Miasta Friedland (Ines Prösch, Wolfgang Huhn) oraz firmie „Villeroy&Boch” (Barbara Holm, Anja Lindner) za udzielone informacje, a w szczególności Pawłowi Minakowskiemu oraz Michałowi Budnikowi za tłumaczenie korespondencji.

 

Rafał Wojtyniak

 

Rys historyczny:

 

Wydobycie gliny wokół miasta Friedland ma miejsce od ponad 200 lat. Następuje rozwój przemysłu ceramicznego.

Od 1865 r. istnieje wypalarnia wapna i cegieł.

W 1892 r. Heinrich Lindemann kupuje cegielnię ręczną, którą remontuje i udoskonala – wprowadza prasowanie materiału oraz obróbkę na sucho.

W 1894 r. powstaje „Mosaikplattenwerk” a dyrektorem zostaje Heinrich Lindemann. Wykorzystanie pieca pierścieniowego prowadzi do zwiększenia produkcji. Z początku wytwarzano proste cegły. Później – dachówki, rury, klinkier oraz płyty chodnikowe.

Na przełomie 1903/04 roku, dyrektor techniczny Gustav Caesar udoskonala technikę produkcji. Zakład zostaje rozbudowany i zmodernizowany – prasy hydrauliczne, nowoczesna technologia spalania. Produkcja zostaje ukierunkowana na płyty podłogowe – inne linie produktów są wycofywane. Powstaje wysokiej jakości płyta podłogowa (Caesar Platte), co daje początek nowoczesnej produkcji naturalnych czerwonych płytek podłogowych – znany na świecie format „Rote Friedländerin” z 1905 roku.

W międzyczasie, w 1904 r. Gustav Caesar oddziela się od Lindemanna i zakłada w bliskim sąsiedztwie „Tonplattenwerk Friedland AG”.

W 1907 r. zostaje zarejestrowany znak towarowy „Caesar-Platte”.

W 1908 r. Lindemann i Caesar przestają konkurować pomiędzy sobą – „Mosaikplattenwerk” oraz „Tonplattenwerk Friedland AG” łączą się w „Vereinigten Mosaikplattenwerke Friedland AG”.

W 1910 r. dochodzi do fuzji z zakładem „Sinziger Mosaikplatten- & Thonwaaren-Fabrik” (Sinzig nad Renem) – odtąd występuje pod nazwą „Vereinigten Mosaik-und Wandplattenwerke AG Friedland-Sinzig-Ehrang”.

W 1913 r. Gustav Caesar opuszcza przedsiębiorstwo oraz Friedland.

I Wojna Światowa powoduje wstrzymanie produkcji. Pod koniec wojny wznowiono prace – liczba pracowników wzrosła do 1000 osób, co przekłada się na wzrost produkcji. Istnieje podział prac w firmie, w związku z czym 2 zakłady we Friedland (Werk I i Werk II) produkują wyłącznie naturalne czerwone płytki gresowe marki „Caesarplatte”. Płyty podłogowe z Friedland są sprzedawane na całym świecie.

Podczas II Wojny Światowej budynki często są wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem (na potrzeby działań wojennych), przez co produkcja maleje. Ostatecznie pozostają puste budynki i ruiny.

Po wojnie, w latach 1946-49, budynki zostają odbudowane i odremontowane. Oba zakłady (Werk I+II) osiągają w 1956 r. pełną wydajność produkcji.

W 1990 roku przedsiębiorstwo kończy swoją działalność.

We Friedland pozostaje jedynie przedsiębiorstwo zajmujące się wyłącznie wydobyciem gliny oraz produkcją sproszkowanej gliny na potrzeby przemysłu ceramicznego i odlewniczego. „Blautonwerk Friedland” (Werk III) powstało w 1960 r. a w 2003 r. zostaje przejęte przez „Mineralische Rohstoffmanagement GmbH”.

W katolickim kościele św. Norberta we Friedland znajdują się takie płytki podłogowe. Można je znaleźć również w katedrze w Akwizgranie i Kolonii, stacji kolejowej w Hamburgu i Kopenhadze, metrze w Buenos Aires, budynku New York Telephone Company, elektrowni Kanału Panamskiego w Colon.

 

A teraz – „Villeroy&Boch” od początku:

 

W 1748 r. Francois Boch wraz z 3 synami rozpoczyna produkcję naczyń ceramicznych.

W 1766 r. w Septfontaines / Luksemburg (Austria) powstaje fabryka, która jest ważnym krokiem – od manufaktury do przemysłowej produkcji seryjnej.

W 1770 r. syn Pierre – Joseph wprowadza wzór „Brindille”. Seria naczyń ”Alt Luxemburg” staje się popularna na całym świecie.

W 1791 r. biznesmen Nicolas Villeroy (wraz z dwoma partnerami) nabywa fabrykę wyrobów ceramicznych w Vaudrevange (dziś: Wallerfangen) a w 1797 r. staje się jej jedynym właścicielem.

W 1809 r. Jean – Francois Boch kupuje dawne opactwo benedyktyńskie w Mettlach nad rzeką Saara. We wnętrzu tworzy nowoczesny zmechanizowany system produkcji ceramiki stołowej. Samodzielnie projektuje wiele maszyn. Barokowy budynek jest aktualnie siedzibą główną firmy Villeroy&Boch.

W 1829r. Francois Boch dzięki przeszkoleniu w „Ecole de Nauk” w Paryżu opracowuje rodzaj wyrobów ceramicznych, które zwodniczo przypominają porcelanę ale koszt produkcji jest o wiele mniejszy. Dzięki temu produkty dawniej zastrzeżone głównie dla szlachty można rozpowszechnić wśród różnych klas społeczeństwa.

W 1822 r. na pierwszej pruskiej wystawie w Berlinie otrzymuje złoty medal, który zapoczątkowuje serię krajowych i międzynarodowych nagród w przyszłości.

W 1836 r. dochodzi do fuzji niezbyt oddalonych od siebie przedsiębiorstw. Powstaje „Villeroy&Boch”.

W 1843 r. firma rozszerza asortyment o naczynia szklane.

Od 1847 r. produkty trafiają do Paryża, Warszawy, Londynu, Moskwy, Petersburga. Dystrybucja zostaje rozszerzona na Skandynawię, Włochy, Hiszpanię, Grecję, Szwajcarię i Turcję, a od 1850r. – na Amerykę Północną i Południową. Eksperymentowano z materiałem do produkcji płytek – połączono ogromną odporność na zużycie z pięknym wyglądem.

Od 1852 r. płytki „Mettlacher Platten” osiągają sukces na całym świecie. Popyt jest tak duży, że w 1866 r. zostaje wybudowana fabryka specjalizująca się w produkcji mozaik podłogowych.

W 1879 r. firma przejmuje dalsze fabryki w Merzig i rozwija się w największego producenta płytek na świecie.

W 1856 r. Eugen von Boch (4 pokolenie) zakłada zakład ceramiczny w Dreźnie aby otworzyć się na nowe rynki zbytu na północy i wschodzie Europy. Produkcja zostaje ukierunkowana na naczynia, kafle piecowe i wnętrza sklepów.

W 1870 r. firma rozpoczyna produkcję ceramiki sanitarnej.

W 1879 r. V&B modernizuje fabrykę w Merzig i uruchamia kolejną gamę produktów – z terakoty. Pracownią terakoty zarządza prof. Alexander Schmidt z Turyngii. Technicy udoskonalają materiał do tego stopnia, że odporność na warunki atmosferyczne staje się lepsza niż innych materiałów budowlanych – nawet kamienia naturalnego. Materiał zostaje wprowadzony do obrotu na całym świecie, przede wszystkim w ekskluzywnych obiektach – pałacach, kościołach, bankach i zamkach. Terakotowa ceramika architektoniczna do dzisiaj nie straciła swojego pierwotnego piękna. Ceramika kamienna – wyblakła i pokryła się mchem.

W 1890 r. firma tworzy mozaikę podłogową dla katedry w Kolonii. Wyprodukowanie i położenie 1300m² mozaiki zajmuje 5 lat. Oprócz produkcji przemysłowej naczyń i płytek, firma realizuje zamówienia specjalne (m.in. teatr Bolszoj w Moskwie, zamek księcia Thurn und Taxis w Ratyzbonie).

W 1899 r. firma rozpoczyna na szeroką skalę produkcję wanien oraz toalet dzięki opracowaniu techniki nadawania kształtu płynnej ceramice. Wyposażenie łazienki staje się dostępne dla przeciętnego domu. Jest to bardzo ważny wkład w popularyzację kąpieli i utrzymywania higieny osobistej. W wyniku I Wojny Światowej region Saar zostaje odłączony od Rzeszy Niemieckiej. Aby nadal bez przeszkód dostarczać towar na rynek niemiecki, zakupiono fabryki w Bonn, Torgau i Wrocławiu.

W 1920 r. zostaje wybudowany Holland Tunnel pod rzeką Hudson w USA (pomiędzy Nowym Jorkiem i New Jersey). „Villeroy&Boch” dostarcza 10 000 m² płytek.

Podczas II Wojny Światowej fabryki znajdujące się na obszarze Niemiec doznają uszkodzeń. Pod koniec wojny fabryki we Wrocławiu, Dreźnie i Torgau zostają wywłaszczone, a fabryki w kraju związkowym Saary włączone do francuskiego regionu gospodarczego, aż do reformy monetarnej w 1959 r.

„Villeroy&Boch” umie się dostosować do panujących warunków. Do oferty są wprowadzane kolejne produkty. Przejmowanie innych firm z branży, udoskonalanie technik produkcji i ekspansja prowadzą do osiągnięcia ogromnego sukcesu na rynku.  

Firma ma swoje oddziały w wielu krajach, a w zarządzie nadal zasiadają potomkowie założycieli: Wendelin von Boch – Galhau (8 pokolenie) oraz Nicolas Luc Villeroy (7 pokolenie).

 

Na podstawie:

http://wiescilubonskie.pl/wp-content/uploads/2014/12/Ton1-Friedland.pdf

http://www.mrg-blautonwerk.de/seite2.html

http://zbw.eu/beta/p20/company/43656/about.de.html

http://www.friedland-mecklenburg.de/

http://de.wikipedia.org/wiki/Sinziger_Mosaikplatten

http://www.villeroyboch-group.com/de/ueber-villeroy-boch/historie.html

http://de.wikipedia.org/wiki/Mettlach

 

boch caesar ceramika friedland mettlach płytka św. Barbara villeroy Żabikowo