Współpraca Politechniki Poznańskiej z Urzędem Miasta Luboń, owocem której są kolejne 3 koncepcje rewitalizacji reliktu po folwarku hr. A. Cieszkowskiego

Jednym z istotnych celów edukacji architektonicznej jest konfrontowanie własnych wyobrażeń z rzeczywistością i poznawanie nowych obszarów wiedzy. Podjęta wiosną tego roku współpraca pomiędzy Urzędem Miasta w Luboniu a Wydziałem Architektury Politechniki Poznańskiej miała na celu wykonanie opracowań studialnych i projektowych, które mogłyby stać się pomocą w podejmowaniu przez urząd decyzji dotyczących problematyki ochrony dziedzictwa kulturowego. Jednym z pierwszych wspólnych przedsięwzięć było opracowanie dotyczące możliwości adaptacji, modernizacji i przebudowy historycznego budynku dawnego Domu Włodarza położonego przy ul. Puszkina. Skromny budynek jest częścią, nieistniejącego już dzisiaj, większego założenia folwarcznego związanego z postacią hrabiego Augusta Cieszkowskiego. Sam Cieszkowski był postacią niezwykle ciekawą, bardzo zasłużoną dla Wielkopolski i Lubonia. Był pochodzącym z kresów wschodnich ziemianinem, filozofem, ekonomistą i działaczem społecznym, założycielem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Właśnie pamięć o Cieszkowskim stała się inspiracją dla prac odkrywających nieznane karty z dziejów historii miasta. Analizy możliwości wykorzystania, bardzo już zniszczonego i chylącego się ku upadkowi, budynku dawnego Domu Włodarza podjął się zespół studentów z Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej w składzie: Marta Zajkowska, Katarzyna Mania, Mateusz Winnik, Mateusz Pietkiewicz, Damian Sroka i Dominika Piasecka, pracujących po kierunkiem prof. Piotra Marciniaka.

Okres czterech miesięcy semestru poświęcony na pracę nad projektem rozpoczęła rozmowa w Urzędzie Miasta i zapoznanie się z oczekiwaniami właściciela obiektu. Kolejną ważną fazą była szczegółowa inwentaryzacja budynku oraz istniejącej zieleni, a także przegląd dostępnych materiałów archiwalnych. Następnym etapem było wykonanie szczegółowych analiz i studiów formy, rozwiązanie wariantów układu funkcjonalnego i wreszcie rozrysowanie poszczególnych pomysłów. Ukoronowaniem całej pracy była prezentacja wykonanych projektów przed Komisją ds. Zabytków i Rewitalizacji Miasta Lubonia, która odbyła się 30 czerwca br. w budynku Urzędu.

Krótki opis zaprezentowanych koncepcji będzie najlepszym komentarzem do załączonych plansz zawierających opracowania projektowe.

Projekt nr 1

Autorkami są Marta Zajkowska i Katarzyna Mania. Projekt koncepcyjny Domu Włodarza potraktowany został jako miejsce integracji pokoleń i muzeum pamięci. Uwzględnia wyjątkowość miejsca i jego niezwykle wysoką wartość historyczną związaną z postacią hrabiego Augusta Cieszkowskiego. Zakłada pozostawienie w jak największej części tkanki historycznej, a w przypadku niemożliwości naprawienia budynku, jego odbudowę z istniejących materiałów (powierzchnia zabudowy: 127,2 m²,

powierzchnia całkowita: 360,5 m², kubatura: 933,5 m³). Dom Włodarza ma w zamierzeniu odzyskać swój blask i zyskać nowe funkcje. Program funkcjonalny uwzględnia przestronny hol, salę ślubów z możliwością użytkowania jako salę konferencyjną, administrację, pokój kierownika ośrodka, salę muzealną, toalety, pomieszczenia magazynowe, kotłownię, taras oraz scenę zewnętrzną. Zagospodarowanie terenu eksponuje budynek, a także porządkuje istniejący teren. Do jego największych atutów należą pomnik hrabiego zlokalizowany na osi wejściowej, staw ze ślubną altanką do sesji plenerowych, plac zabaw dla dzieci oraz parking. Dzięki tym zabiegom Dom Włodarza ma szansę stać się lokalną atrakcją, a także marką, co sprawi, że miejsce znów będzie tętnić życiem.

Koncepcja nr 1 – wizualizacja zrekonstruowanego obiektu historycznego, najbardziej zbliżona do pierwotnej architektury Domu Włodarza

Projekt nr 2

Autorzy: Mateusz Pietkiewicz i Mateusz Winnik. Przedstawiony projekt to koncepcja przekształcenia Domu Włodarza w oddział Urzędu Stanu Cywilnego, w którym znajdowałyby się sala ślubów oraz przestrzeń na działalność kulturalną mieszkańców Lubonia (pow. zabudowy: 205,9 m², pow. całkowita: 293,5 m², kubatura: 1400,3 m³). Podstawowym założeniem koncepcji jest próba nadania obiektowi praktycznej funkcji, przy jednoczesnym zachowaniu jego niematerialnego dziedzictwa związanego z osobą właściciela budynku, ziemianina Augusta hr. Cieszkowskiego. Projekt zakłada stosunkowo wierną odbudowę części zewnętrznego wizerunku dawnego Domu Włodarza, mając na uwadze jego wartość historyczną, natomiast w odpowiedzi na potrzebę zapewnienia odpowiedniej wartości użytkowej, zaproponowano jej uzupełnienie poprzez dodanie nowej bryły, będącej powieleniem kubatury oryginalnego budynku. Symbolicznym przesłaniem tego projektu jest nawiązanie dialogu pomiędzy przeszłością a teraźniejszością w taki sposób, aby wspólnie mogły służyć przyszłości.

Koncepcja nr 2 – zachowana bryła pierwotna w cegle, w którą przenika bliźniacza (biała) o nowoczesnej architekturze

Projekt nr 3

Autorzy: Dominika Piasecka i Damian Sroka, przez wzgląd na zły stan techniczny, zdecydowali o wyburzeniu istniejącego budynku. Celem projektu było ukształtowanie przestrzeni rekreacyjnej, integrującej mieszkańców Lubonia oraz stworzenie obiektu będącego nowoczesną interpretacją obecnego Domu Włodarza. Nowy obiekt miał się wpisywać w dawne założenie folwarczne hrabiego Cieszkowskiego oraz jednocześnie odpowiadać potrzebom dzisiejszych użytkowników. Punktem wyjściowym do nowo projektowanego budynku był rzut dawnego Domu Włodarza oraz proporcje bryły, a także wysokość kalenicy, geometria dachu oraz rozkład pomieszczeń na rzucie. Budynek pełni funkcje małej gastronomii w postaci winiarni zlokalizowanej w podziemiu; głównej funkcji, czyli sali ślubów i przestrzeni kulturotwórczej znajdujących się na parterze, oraz funkcji administracyjno-biurowej na poddaszu (pow. zabudowy: 161,3 m², pow. całkowita: 304,8 m², kubatura: 1244,66 m³). Budynek został w pełni przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Inspiracją w ukształtowaniu elewacji był wątek ceglany występujący na ścianach zewnętrznych obecnego Domu Włodarza, a ażurowe ściany szczytowe oraz wprowadzone do wnętrz przegrody oddzielające poszczególne funkcję są charakterystycznym elementem tej propozycji. Założenie dopełniają naturalne drewniane posadzki, elementy betonowe oraz napięta siatka zamiast tradycyjnej balustrady współgrająca z zadaszeniem loggi.

Koncepcja nr 3 – najdalej idąca interpretacja Domu Włodarza XXI wieku

Merytoryczna współpraca

Jak się okazało projektowanie w Luboniu było sporym wyzwaniem. Jednak z perspektywy czasu można powiedzieć, że współpraca studentów i prowadzącego z urzędem miasta w Luboniu przebiegała w bardzo przyjaznej atmosferze i układała się wręcz wzorowo. Punktem wyjścia okazały się materiały wyjściowe profesjonalnie przygotowane przez pracowników urzędu. Na każdym etapie projektu zespół mógł liczyć na merytoryczną pomoc i konsultacje. Od samego początku studentów traktowano jako równorzędnych partnerów, co zaowocowało wielkim zaangażowaniem i odpowiedzialnym podejściem do pracy. Wszystko to, jak również świadomość historii miejsca, bardzo zmotywowały wszystkich uczestników projektu do działania. Praca przebiegała w trzech, dwuosobowych zespołach, przygotowujących projekty oparte na zupełnie odmiennych założeniach. Każdy z zespołów chciał jak najlepiej zaprezentować swoją koncepcję, wkładając sporo pracy i wyobraźni w przygotowanie projektów. Jak sami wspominali: Poczuliśmy niesamowitą misję, by zaprojektować w tym miejscu coś ciekawego, zaproponować świeże pomysły, które być może zostaną kiedyś choć w części zrealizowane.

Z dydaktycznego punktu widzenia był to bardzo ważny projekt, ponieważ jako jeden z nielicznych dotykał prawdziwych problemów i miał służyć konkretnej społeczności, która na niego czekała. Refleksje, które zawsze nasuwają się po takiej współpracy, z pewnością kształtują odpowiedzialne postrzeganie zawodu i przestrzeni przez przyszłych architektów.

Dominika Piasecka, Piotr Marciniak

Dom Włodarza Politechnika Poznańska projekty